Từ “ke ga” bỗng nhiên xuất hiện trở lại trong đời sống ngôn ngữ của người Việt Nam, đặc biệt là trong bối cảnh phát triển hệ thống tàu điện ngầm (Metro) tại TP. HCM. Thuật ngữ này, từng quen thuộc với thế hệ trước, nay lại được sử dụng để chỉ khu vực đón trả khách trên sân ga. Sự trở lại của “ke ga” đặt ra nhiều câu hỏi về tính phù hợp và hiệu quả của việc sử dụng các thuật ngữ cũ trong bối cảnh hiện đại.
“Ke ga”, theo Luật Đường sắt 2017, được định nghĩa là “công trình đường sắt trong ga đường sắt để phục vụ hành khách lên, xuống tàu, xếp, dỡ hàng hóa”. Định nghĩa này khá rõ ràng, nhưng với nhiều người, “ke ga” vẫn là một từ ngữ xa lạ.
Sự xuất hiện của “ke ga” trên bảng chỉ dẫn tại các ga tàu điện ngầm đã gây ra không ít sự tò mò và thắc mắc. Việc sử dụng thuật ngữ này thay vì các từ ngữ quen thuộc hơn như “sân ga” hay “sảnh chờ” khiến nhiều người cảm thấy bỡ ngỡ.
Từ “ke” thực chất không hề xa lạ với tiếng Việt. Nó đã từng xuất hiện trong các tác phẩm văn học từ thế kỷ trước, như trong tác phẩm “Thiếu quê hương” của Nguyễn Tuân, hay trong các địa danh như “ke Đông Ba” tại Huế. Thậm chí, từ điển tiếng Việt của GS Hoàng Phê cũng định nghĩa “ke” là “nền xây cao bên cạnh đường sắt ở ga để hành khách tiện lên xuống tàu hoặc xếp dỡ hàng hóa”.
Việc “ke” biến mất khỏi đời sống ngôn ngữ trong một thời gian dài có thể do hoàn cảnh kinh tế – lịch sử – xã hội. Sự phát triển của hệ thống đường sắt chưa đủ mạnh mẽ để duy trì sự phổ biến của thuật ngữ này.
Tuy nhiên, với sự phát triển của hệ thống tàu điện ngầm hiện đại, nhu cầu về một thuật ngữ để chỉ các khu vực đón trả khách khác nhau trong một ga tàu trở nên cấp thiết. “Ke ga” được “hồi sinh” để đáp ứng nhu cầu này.
Việc sử dụng lại “ke ga” phản ánh một xu hướng chung trong việc làm giàu vốn từ tiếng Việt. Tuy nhiên, liệu cách làm này có thực sự hiệu quả? Có lẽ chúng ta cần xem xét lại cách thức cập nhật và bổ sung vốn từ vựng.
Ngôn ngữ là một thực thể sống động, luôn thay đổi và phát triển. Tiếng Việt cũng không ngoại lệ. Việc cập nhật từ điển và bổ sung vốn từ vựng cần được thực hiện thường xuyên, dựa trên sự phát triển của xã hội và nhu cầu thực tiễn. Sự tham gia của các nhà ngôn ngữ học và các chuyên gia trong từng lĩnh vực là vô cùng quan trọng.
Việc sử dụng “ke ga” hay “Metro” chỉ là một phần nhỏ trong bức tranh tổng thể về sự phát triển của ngôn ngữ. Chúng ta cần có một cái nhìn toàn diện và sâu sắc hơn về vấn đề này. Làm thế nào để tiếng Việt vừa giữ được bản sắc, vừa đáp ứng được nhu cầu của thời đại là một bài toán cần được giải quyết.