Sholokhov đã khắc họa thành công số phận bi thương của con người trong chiến tranh qua tác phẩm “Số phận con người”. Câu chuyện xoay quanh nhân vật Andrei Sokolov, một người lính Nga trải qua những mất mát to lớn và nỗi đau tột cùng trong Chiến tranh Thế giới thứ hai.
Sokolov chứng kiến gia đình mình bị bom đạn cướp đi, vợ và hai con gái anh đều thiệt mạng. Niềm hy vọng duy nhất của anh, người con trai, cũng hy sinh vào ngày chiến thắng. Những mất mát này khiến Sokolov rơi vào tuyệt vọng, anh sống lay lắt, không nhà cửa, không người thân, chỉ còn lại nỗi đau dai dẳng.
Sơ đồ tư duy tóm tắt tác phẩm Số phận con người của Sholokhov, bao gồm thông tin về tác giả, tác phẩm, bố cục và giá trị nội dung, nghệ thuật.
Giữa những đớn đau và mất mát, Sokolov gặp Vanya, một cậu bé mồ côi cũng là nạn nhân của chiến tranh. Vanya lang thang, không nơi nương tựa, sống lay lắt qua ngày. Cuộc gặp gỡ định mệnh này đã thay đổi cuộc đời của cả hai. Sokolov nhận Vanya làm con nuôi, mang đến cho cậu bé một mái ấm và tình yêu thương, đồng thời tìm lại được ý nghĩa cuộc sống.
Tình phụ tử giữa Sokolov và Vanya là điểm sáng giữa những đau thương của chiến tranh. Sokolov dành hết tình yêu thương cho Vanya, chăm sóc cậu bé chu đáo, cố gắng bù đắp cho Vanya những mất mát mà cậu bé đã phải gánh chịu. Vanya, đáp lại tình yêu thương của Sokolov, đã mang đến cho anh niềm vui, hy vọng và sức mạnh để tiếp tục sống.
Tuy nhiên, số phận nghiệt ngã vẫn tiếp tục thử thách Sokolov. Anh gặp tai nạn và bị mất bằng lái xe, mất đi kế sinh nhai duy nhất. Sokolov và Vanya lại phải lang thang, kiếm sống qua ngày. Dù cuộc sống khó khăn, vất vả, Sokolov vẫn kiên cường, không gục ngã, anh luôn che chở, bảo vệ Vanya, mang đến cho cậu bé tình yêu thương và sự ấm áp.
Hình ảnh hai cha con Sokolov và Vanya lang thang trên đường đời là biểu tượng cho số phận bi thương của con người trong chiến tranh. Họ là những nạn nhân của chiến tranh, phải gánh chịu những mất mát to lớn, những nỗi đau không thể nào nguôi ngoai. Tuy nhiên, họ cũng là biểu tượng cho sức mạnh của tình người, sức mạnh của ý chí, nghị lực, vượt lên trên số phận, vượt lên trên đau thương để tiếp tục sống, tiếp tục hy vọng.
Qua câu chuyện về Sokolov và Vanya, Sholokhov đã gửi gắm thông điệp về tình yêu thương, lòng nhân ái, sự sẻ chia và sức mạnh của con người trong hoàn cảnh khó khăn. Tác phẩm là lời tri ân sâu sắc đến những người đã hy sinh trong chiến tranh, đồng thời là lời kêu gọi hòa bình, phản đối chiến tranh, bảo vệ cuộc sống. “Số phận con người” khẳng định rằng dù trong hoàn cảnh nào, con người vẫn có thể tìm thấy niềm tin, hy vọng và sức mạnh để vượt qua, để sống và để yêu thương.