Bài thơ Đồng Chí của Chính Hữu là một trong những tác phẩm tiêu biểu của thơ ca kháng chiến chống Pháp, khắc họa sâu sắc tình đồng đội, đồng chí thiêng liêng của những người lính. 7 câu thơ đầu bài thơ đã thể hiện rõ nét cơ sở hình thành tình cảm cao đẹp này.
Chính Hữu mở đầu bài thơ bằng hai câu thơ song song, đối xứng, vẽ nên bức tranh quê hương nghèo khó của những người lính:
“Quê hương anh nước mặn, đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá”
“Nước mặn, đồng chua” là hình ảnh đặc trưng của miền biển, nơi đất đai nhiễm mặn, khó canh tác. “Đất cày lên sỏi đá” lại là hình ảnh của miền trung du, đồi núi, nơi đất đai khô cằn, sỏi đá. Hai câu thơ ngắn gọn nhưng đã khắc họa rõ nét hoàn cảnh xuất thân nghèo khó, lam lũ của những người lính. Họ đều là những người nông dân chân chất, từ bỏ ruộng vườn, quê hương để lên đường chiến đấu. Sự tương đồng về hoàn cảnh xuất thân chính là tiền đề cho sự gắn bó, sẻ chia giữa họ.
Từ hai miền quê xa lạ, “anh” và “tôi” gặp nhau trong quân ngũ:
“Anh với tôi đôi người xa lạ
Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau”
Họ đến từ những miền quê khác nhau, vốn là những người xa lạ. Nhưng chiến tranh đã đưa họ đến với nhau, cùng chung một chiến hào, cùng chung một lý tưởng chiến đấu.
Sự gần gũi, thân thiết giữa những người lính được thể hiện qua hình ảnh:
“Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ”
“Súng bên súng, đầu sát bên đầu” là hình ảnh biểu trưng cho sự kề vai sát cánh, cùng nhau chiến đấu, chia sẻ gian khổ, hiểm nguy nơi chiến trường. Hình ảnh “đêm rét chung chăn” lại là một minh chứng cho sự sẻ chia, đùm bọc lẫn nhau trong những ngày tháng gian khó. Giữa cái lạnh giá của núi rừng, họ đã sưởi ấm cho nhau bằng tình đồng đội, đồng chí. Từ những người xa lạ, họ đã trở thành “đôi tri kỷ”, hiểu nhau, tin tưởng nhau, cùng nhau vượt qua mọi khó khăn, thử thách.
Và rồi, từ “đôi tri kỷ”, họ trở thành “đồng chí”:
“Đồng chí!”
Hai tiếng “Đồng chí” vang lên ngắn gọn, xúc động, như một lời khẳng định về tình cảm thiêng liêng, cao đẹp đã được hun đúc trong lửa đạn. Đó là tình cảm xuất phát từ sự đồng cảm về hoàn cảnh xuất thân, sự sẻ chia trong cuộc sống, chiến đấu và trên hết là sự đồng lòng, chung chí hướng vì một lý tưởng cao đẹp.