Kỳ thi vào lớp 10 và thi tốt nghiệp THPT đang đến gần, khiến nhiều học sinh cuối cấp phải đối mặt với áp lực học tập căng thẳng. Những áp lực này, cùng với những vấn đề tâm sinh lý tuổi vị thành niên và sự kỳ vọng từ gia đình, nhà trường, có thể dẫn đến những phản ứng tiêu cực ở các em. Từ việc bỏ ăn, bỏ nhà, tự gây tổn thương bản thân đến những suy nghĩ tiêu cực, thậm chí tìm đến cái chết, tất cả đều bắt nguồn từ mong muốn thoát khỏi thực tại đầy áp lực. Nhiều em còn tưởng tượng về một thế giới “xuyên không” hay một “xứ sở thiên đường” để trốn tránh hiện thực. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, chúng ta cùng trò chuyện với Th.S Lưu Văn Tuấn, Giám đốc Trung tâm Tâm lý giáo dục Green Edu, chuyên gia tham vấn học đường, tác giả sách “Phòng chống xâm hại và bạo lực”.
Hiện nay, trên mạng xã hội xuất hiện nhiều bộ phim về đề tài “xuyên không”, nơi nhân vật chính từ một người yếu đuối, bị bắt nạt ở hiện tại, bỗng trở nên mạnh mẽ, tài giỏi, có địa vị cao ở quá khứ. Những bộ phim này dễ khiến các em học sinh, với tâm hồn non nớt và mong muốn khẳng định bản thân, có những suy nghĩ lệch lạc, ảo tưởng, không phân biệt được ranh giới giữa phim ảnh và thực tế. Điều nguy hiểm là nhiều em bắt chước và làm theo những hành vi trong phim.
Việc nhận ra những biểu hiện bất thường ở trẻ vị thành niên không khó. Cha mẹ và thầy cô chỉ cần quan tâm, dành thời gian quan sát sẽ thấy những thay đổi như: khuôn mặt buồn bã, chán nản, mệt mỏi, dễ khóc, cáu gắt vô cớ, lảng tránh mọi người, kết quả học tập sa sút, hay nói những điều bi quan. Đây đều có thể là dấu hiệu của sự bất ổn tâm lý, cần được người lớn phát hiện và hỗ trợ kịp thời.
Khi phát hiện trẻ có những suy nghĩ tiêu cực, có nguy cơ dẫn đến hành vi nguy hiểm, người lớn cần thực hiện một số biện pháp sau: Đảm bảo an toàn cho trẻ bằng cách theo dõi, giám sát hành động, loại bỏ những yếu tố nguy hiểm xung quanh như dao kéo, dây thừng; Quan tâm, trò chuyện, lắng nghe và thấu hiểu vấn đề của trẻ, tuyệt đối không trách móc, quát mắng; Nhờ sự can thiệp, hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý khi cần thiết.
Một số lỗi ứng xử phổ biến của cha mẹ, thầy cô khi phát hiện con em có vấn đề tâm lý là: Thiếu sự đồng cảm, cho rằng vấn đề của trẻ là nhỏ nhặt, không đáng quan tâm; Kỳ vọng quá mức về điểm số, thành tích học tập, khiến trẻ áp lực, sợ hãi; Thách thức trẻ, dẫn đến phản ứng tiêu cực như cãi lại, bỏ nhà đi. Thay vì mắc phải những sai lầm này, cha mẹ cần bình tĩnh, tìm hiểu nguyên nhân và cùng con giải quyết vấn đề. Sự thấu hiểu, chia sẻ và hỗ trợ đúng cách từ gia đình và nhà trường sẽ giúp các em vượt qua những khó khăn tâm lý, phát triển khỏe mạnh và an toàn.